Туыс туралы 78
Аға адасса, іні із кесер.
Aǵa adassa, ini iz keser.
Аға - бор, іні - тас.
Aǵa - bor, ini - tas.
Аға - қорған, іні - зордан.
Aǵa - qorǵan, ini - zordan.
Аға - бордай, іні - зордай.
Aǵa - bordaı, ini - zordaı.
Ағаға ықылас - іні парызы.
Aǵaǵa yqylas - ini paryzy.
Інінің реті - тас қару,
Ағаның жолы - басқару. Ininiń reti - tas qarý,
Aǵanyń joly - basqarý. Інің ағаңдай болмас,
Ағаң атаңдай болмас. Iniń aǵańdaı bolmas,
Aǵań atańdaı bolmas. Аға бастар, іні қоштар. Aǵa bastar, ini qoshtar. Ашу - ағадан, кешірім - ініден. Ashý - aǵadan, keshirim - iniden. Ағаға қарап іні өсер. Aǵaǵa qarap ini óser. Аға ұрар болар, іні тұрар болар. Aǵa urar bolar, ini turar bolar. Ағаның үйі - ақ мешіт. Aǵanyń úıi - aq meshit. Ағасы бардың жағасы бар,
Інісі бардың тынысы бар. Aǵasy bardyń jaǵasy bar,
Inisi bardyń tynysy bar. Ағасына қарай інісі,
Апасына қарай сіңлісі. Aǵasyna qaraı inisi,
Apasyna qaraı sińlisi. Су ағады сағадан,
Жол болады ағадан. Sý aǵady saǵadan,
Jol bolady aǵadan. Амандық - ағадан. Amandyq - aǵadan. Жеңім жаман болса да, жағам жақсы;
Өзім жаман болсам да, ағам жақсы. Jeńim jaman bolsa da, jaǵam jaqsy;
Ózim jaman bolsam da, aǵam jaqsy. Жаман болса ағамыз,
Жақсыны қайдан табамыз? Jaman bolsa aǵamyz,
Jaqsyny qaıdan tabamyz? Алғал сөйлеп былғама,
Адал туған ағаны. Alǵal sóılep bylǵama,
Adal týǵan aǵany. Өз ағасын ағалай алмаған
Кісі ағасын жағалай алмас. Óz aǵasyn aǵalaı almaǵan
Kisi aǵasyn jaǵalaı almas. Алты қойы артық болса,
Інісі ағасына сәлем бермес. Alty qoıy artyq bolsa,
Inisi aǵasyna sálem bermes. Туысы бірдің уысы бір. Týysy birdiń ýysy bir. Оң қолың, сол қолың - бәрі өз қолың. Oń qolyń, sol qolyń - bári óz qolyń. Апасы киген тонды сіңлісі де киеді. Apasy kıgen tondy sińlisi de kıedi. Аға жақсы болса, панасы бар,
Жаман болса, жабатын жаласы бар. Aǵa jaqsy bolsa, panasy bar,
Jaman bolsa, jabatyn jalasy bar. Алты аға бірігіп әке болмас,
Жеті жеңге бірігіп ана болмас. Alty aǵa birigip áke bolmas,
Jeti jeńge birigip ana bolmas. Су сүзілмейді, сүйек үзілмейді. Sý súzilmeıdi, súıek úzilmeıdi. Апаның үйі - кең жайлау. Apanyń úıi - keń jaılaý. Өз жұртың - күншіл,
Қайын жұртың - сыншыл,
Нағашы жұртың - шыншыл. Óz jurtyń - kúnshil,
Qaıyn jurtyń - synshyl,
Naǵashy jurtyń - shynshyl. Жігіт жақсы болса, нағашысын сұра. Jigit jaqsy bolsa, naǵashysyn sura. Үйдің жақсы болмағы ағашынан,
Ердің жақсы болмағы нағашыдан. Úıdiń jaqsy bolmaǵy aǵashynan,
Erdiń jaqsy bolmaǵy naǵashydan. Жақсы қасиет нағашыдан жұғады. Jaqsy qasıet naǵashydan juǵady. Нағашымен күрессе, жығылар. Naǵashymen kúresse, jyǵylar. Нағашы - бәйтерек, жиен - қотыр тайлақ. Naǵashy - báıterek, jıen - qotyr taılaq. Нағашысы жаманның жиені оңбас. Naǵashysy jamannyń jıeni ońbas. Нағашы алған торықпас,
Жиен алған молықпас. Naǵashy alǵan toryqpas,
Jıen alǵan molyqpas. Жиеннің назары жаман. Jıenniń nazary jaman. Жиен келді дегенше, жеті бөрі келді де. Jıen keldi degenshe, jeti bóri keldi de. Жиенді ұрғанның қолы қалтырайды. Jıendi urǵannyń qoly qaltyraıdy. Жиен ел болмас,
Желке ас болмас. Jıen el bolmas,
Jelke as bolmas. Жиен неге ел болмайды, малы болса;
Желке неге ас болмайды, майы болса. Jıen nege el bolmaıdy, maly bolsa;
Jelke nege as bolmaıdy, maıy bolsa. Жиен мыңнан, күйеу жүзден үлкен. Jıen myńnan, kúıeý júzden úlken. Балалығың ұстаса, нағашыңа бар,
Жігіттікті сағынсаң, қайныңа бар. Balalyǵyń ustasa, naǵashyńa bar,
Jigittikti saǵynsań, qaınyńa bar. Күйеу қартайса, жиен болады. Kúıeý qartaısa, jıen bolady. Қасыңдағы күйеуден,
Қарғылаған тазы артық. Qasyńdaǵy kúıeýden,
Qarǵylaǵan tazy artyq. Күйеу күл астында. Kúıeý kúl astynda. Күйеу атымен күл шығар. Kúıeý atymen kúl shyǵar. Жаман күйеу - қайыншыл. Jaman kúıeý - qaıynshyl. Пайғамбар да күйеуін сыйлаған. Paıǵambar da kúıeýin syılaǵan. Бажа бажаны көрсе, басы қышиды. Baja bajany kórse, basy qyshıdy. Төрт аяқтыда бота тату,
Адам баласында бажа тату. Tórt aıaqtyda bota tatý,
Adam balasynda baja tatý. Құс жаманы - шажа, ілік жаманы - бажа. Qus jamany - shaja, ilik jamany - baja. Бөлем,
бөлем үшін өлем. Bólem,
bólem úshin ólem. Бөлемісің?
Бөлені көре тұра өлемісің? Bólemisiń?
Bóleni kóre tura ólemisiń? Бөле берік емес,
Итмұрын өрік емес. Bóle berik emes,
Itmuryn órik emes. Сұрай келе жанындағы әйелің қарын бөле шығады. Suraı kele janyndaǵy áıeliń qaryn bóle shyǵady. Құл күйеуге күң жеңге,
Мәмілесі - бір теңге. Qul kúıeýge kúń jeńge,
Mámilesi - bir teńge. <<Өлі-тірі» өткен соң,
Өлі күйеу болмаса,
Тірі күйеу жатпайды. <<Óli-tiri» ótken soń,
Óli kúıeý bolmasa,
Tiri kúıeý jatpaıdy. Қаба-қаба сөйлейтін,
Қарындастың бары жақсы. Qaba-qaba sóıleıtin,
Qaryndastyń bary jaqsy. Апама жездем сай. Apama jezdem saı. Жетім бала секілді жездем пақыр. Jetim bala sekildi jezdem paqyr. Бір ауылда мың туысқан болғанша,
Әр ауылда бір туысқан болсын. Bir aýylda myń týysqan bolǵansha,
Ár aýylda bir týysqan bolsyn. Қан туысынан жан туысы артық. Qan týysynan jan týysy artyq. Жаман болса туысьң,
Туыспай-ақ құрысын. Jaman bolsa týysьń,
Týyspaı-aq qurysyn. Жаман туыстан жат артық. Jaman týystan jat artyq. Ырыс қашса да, туыс қашпайды. Yrys qashsa da, týys qashpaıdy. Мал қонысын іздейді,
Ер туысын іздейді. Mal qonysyn izdeıdi,
Er týysyn izdeıdi. Туысы жаман туғанын жамандайды. Týysy jaman týǵanyn jamandaıdy. Түбі бір түтпейді,
Туысы бір түртпейді. Túbi bir tútpeıdi,
Týysy bir túrtpeıdi. Ай көрмесең, туысың жат,
Жыл көрмесең, досың жат. Aı kórmeseń, týysyń jat,
Jyl kórmeseń, dosyń jat. Тумаң бар, туысқандай болмайды,
Тұрман бар, құйысқандай болмайды. Týmań bar, týysqandaı bolmaıdy,
Turman bar, quıysqandaı bolmaıdy. Қарағай бойы қар жауса,
Жұтамайды сауысқан.
Қанды қалпақ кисе де,
Қиыспайды туысқан. Qaraǵaı boıy qar jaýsa,
Jutamaıdy saýysqan.
Qandy qalpaq kıse de,
Qıyspaıdy týysqan. Жақының өлсе қойысқан,
Атың өлсе сойысқан,
Жауың келсе қуысқан,
Бәрінен жақсы туысқан. Jaqynyń ólse qoıysqan,
Atyń ólse soıysqan,
Jaýyń kelse qýysqan,
Bárinen jaqsy týysqan. Туысы жақын жақын емес,
Қонысы жақын жақын. Týysy jaqyn jaqyn emes,
Qonysy jaqyn jaqyn. Түбі бірге түнекте де табысар . Túbi birge túnekte de tabysar . Балта сабынан озбас. Balta sabynan ozbas. Мен де едім сендей ,
Сен де боларсың мендей . Men de edim sendeı ,
Sen de bolarsyń mendeı . Бірге туғаннан ірге туған жақсы . Birge týǵannan irge týǵan jaqsy .
Ағаның жолы - басқару. Ininiń reti - tas qarý,
Aǵanyń joly - basqarý. Інің ағаңдай болмас,
Ағаң атаңдай болмас. Iniń aǵańdaı bolmas,
Aǵań atańdaı bolmas. Аға бастар, іні қоштар. Aǵa bastar, ini qoshtar. Ашу - ағадан, кешірім - ініден. Ashý - aǵadan, keshirim - iniden. Ағаға қарап іні өсер. Aǵaǵa qarap ini óser. Аға ұрар болар, іні тұрар болар. Aǵa urar bolar, ini turar bolar. Ағаның үйі - ақ мешіт. Aǵanyń úıi - aq meshit. Ағасы бардың жағасы бар,
Інісі бардың тынысы бар. Aǵasy bardyń jaǵasy bar,
Inisi bardyń tynysy bar. Ағасына қарай інісі,
Апасына қарай сіңлісі. Aǵasyna qaraı inisi,
Apasyna qaraı sińlisi. Су ағады сағадан,
Жол болады ағадан. Sý aǵady saǵadan,
Jol bolady aǵadan. Амандық - ағадан. Amandyq - aǵadan. Жеңім жаман болса да, жағам жақсы;
Өзім жаман болсам да, ағам жақсы. Jeńim jaman bolsa da, jaǵam jaqsy;
Ózim jaman bolsam da, aǵam jaqsy. Жаман болса ағамыз,
Жақсыны қайдан табамыз? Jaman bolsa aǵamyz,
Jaqsyny qaıdan tabamyz? Алғал сөйлеп былғама,
Адал туған ағаны. Alǵal sóılep bylǵama,
Adal týǵan aǵany. Өз ағасын ағалай алмаған
Кісі ағасын жағалай алмас. Óz aǵasyn aǵalaı almaǵan
Kisi aǵasyn jaǵalaı almas. Алты қойы артық болса,
Інісі ағасына сәлем бермес. Alty qoıy artyq bolsa,
Inisi aǵasyna sálem bermes. Туысы бірдің уысы бір. Týysy birdiń ýysy bir. Оң қолың, сол қолың - бәрі өз қолың. Oń qolyń, sol qolyń - bári óz qolyń. Апасы киген тонды сіңлісі де киеді. Apasy kıgen tondy sińlisi de kıedi. Аға жақсы болса, панасы бар,
Жаман болса, жабатын жаласы бар. Aǵa jaqsy bolsa, panasy bar,
Jaman bolsa, jabatyn jalasy bar. Алты аға бірігіп әке болмас,
Жеті жеңге бірігіп ана болмас. Alty aǵa birigip áke bolmas,
Jeti jeńge birigip ana bolmas. Су сүзілмейді, сүйек үзілмейді. Sý súzilmeıdi, súıek úzilmeıdi. Апаның үйі - кең жайлау. Apanyń úıi - keń jaılaý. Өз жұртың - күншіл,
Қайын жұртың - сыншыл,
Нағашы жұртың - шыншыл. Óz jurtyń - kúnshil,
Qaıyn jurtyń - synshyl,
Naǵashy jurtyń - shynshyl. Жігіт жақсы болса, нағашысын сұра. Jigit jaqsy bolsa, naǵashysyn sura. Үйдің жақсы болмағы ағашынан,
Ердің жақсы болмағы нағашыдан. Úıdiń jaqsy bolmaǵy aǵashynan,
Erdiń jaqsy bolmaǵy naǵashydan. Жақсы қасиет нағашыдан жұғады. Jaqsy qasıet naǵashydan juǵady. Нағашымен күрессе, жығылар. Naǵashymen kúresse, jyǵylar. Нағашы - бәйтерек, жиен - қотыр тайлақ. Naǵashy - báıterek, jıen - qotyr taılaq. Нағашысы жаманның жиені оңбас. Naǵashysy jamannyń jıeni ońbas. Нағашы алған торықпас,
Жиен алған молықпас. Naǵashy alǵan toryqpas,
Jıen alǵan molyqpas. Жиеннің назары жаман. Jıenniń nazary jaman. Жиен келді дегенше, жеті бөрі келді де. Jıen keldi degenshe, jeti bóri keldi de. Жиенді ұрғанның қолы қалтырайды. Jıendi urǵannyń qoly qaltyraıdy. Жиен ел болмас,
Желке ас болмас. Jıen el bolmas,
Jelke as bolmas. Жиен неге ел болмайды, малы болса;
Желке неге ас болмайды, майы болса. Jıen nege el bolmaıdy, maly bolsa;
Jelke nege as bolmaıdy, maıy bolsa. Жиен мыңнан, күйеу жүзден үлкен. Jıen myńnan, kúıeý júzden úlken. Балалығың ұстаса, нағашыңа бар,
Жігіттікті сағынсаң, қайныңа бар. Balalyǵyń ustasa, naǵashyńa bar,
Jigittikti saǵynsań, qaınyńa bar. Күйеу қартайса, жиен болады. Kúıeý qartaısa, jıen bolady. Қасыңдағы күйеуден,
Қарғылаған тазы артық. Qasyńdaǵy kúıeýden,
Qarǵylaǵan tazy artyq. Күйеу күл астында. Kúıeý kúl astynda. Күйеу атымен күл шығар. Kúıeý atymen kúl shyǵar. Жаман күйеу - қайыншыл. Jaman kúıeý - qaıynshyl. Пайғамбар да күйеуін сыйлаған. Paıǵambar da kúıeýin syılaǵan. Бажа бажаны көрсе, басы қышиды. Baja bajany kórse, basy qyshıdy. Төрт аяқтыда бота тату,
Адам баласында бажа тату. Tórt aıaqtyda bota tatý,
Adam balasynda baja tatý. Құс жаманы - шажа, ілік жаманы - бажа. Qus jamany - shaja, ilik jamany - baja. Бөлем,
бөлем үшін өлем. Bólem,
bólem úshin ólem. Бөлемісің?
Бөлені көре тұра өлемісің? Bólemisiń?
Bóleni kóre tura ólemisiń? Бөле берік емес,
Итмұрын өрік емес. Bóle berik emes,
Itmuryn órik emes. Сұрай келе жанындағы әйелің қарын бөле шығады. Suraı kele janyndaǵy áıeliń qaryn bóle shyǵady. Құл күйеуге күң жеңге,
Мәмілесі - бір теңге. Qul kúıeýge kúń jeńge,
Mámilesi - bir teńge. <<Өлі-тірі» өткен соң,
Өлі күйеу болмаса,
Тірі күйеу жатпайды. <<Óli-tiri» ótken soń,
Óli kúıeý bolmasa,
Tiri kúıeý jatpaıdy. Қаба-қаба сөйлейтін,
Қарындастың бары жақсы. Qaba-qaba sóıleıtin,
Qaryndastyń bary jaqsy. Апама жездем сай. Apama jezdem saı. Жетім бала секілді жездем пақыр. Jetim bala sekildi jezdem paqyr. Бір ауылда мың туысқан болғанша,
Әр ауылда бір туысқан болсын. Bir aýylda myń týysqan bolǵansha,
Ár aýylda bir týysqan bolsyn. Қан туысынан жан туысы артық. Qan týysynan jan týysy artyq. Жаман болса туысьң,
Туыспай-ақ құрысын. Jaman bolsa týysьń,
Týyspaı-aq qurysyn. Жаман туыстан жат артық. Jaman týystan jat artyq. Ырыс қашса да, туыс қашпайды. Yrys qashsa da, týys qashpaıdy. Мал қонысын іздейді,
Ер туысын іздейді. Mal qonysyn izdeıdi,
Er týysyn izdeıdi. Туысы жаман туғанын жамандайды. Týysy jaman týǵanyn jamandaıdy. Түбі бір түтпейді,
Туысы бір түртпейді. Túbi bir tútpeıdi,
Týysy bir túrtpeıdi. Ай көрмесең, туысың жат,
Жыл көрмесең, досың жат. Aı kórmeseń, týysyń jat,
Jyl kórmeseń, dosyń jat. Тумаң бар, туысқандай болмайды,
Тұрман бар, құйысқандай болмайды. Týmań bar, týysqandaı bolmaıdy,
Turman bar, quıysqandaı bolmaıdy. Қарағай бойы қар жауса,
Жұтамайды сауысқан.
Қанды қалпақ кисе де,
Қиыспайды туысқан. Qaraǵaı boıy qar jaýsa,
Jutamaıdy saýysqan.
Qandy qalpaq kıse de,
Qıyspaıdy týysqan. Жақының өлсе қойысқан,
Атың өлсе сойысқан,
Жауың келсе қуысқан,
Бәрінен жақсы туысқан. Jaqynyń ólse qoıysqan,
Atyń ólse soıysqan,
Jaýyń kelse qýysqan,
Bárinen jaqsy týysqan. Туысы жақын жақын емес,
Қонысы жақын жақын. Týysy jaqyn jaqyn emes,
Qonysy jaqyn jaqyn. Түбі бірге түнекте де табысар . Túbi birge túnekte de tabysar . Балта сабынан озбас. Balta sabynan ozbas. Мен де едім сендей ,
Сен де боларсың мендей . Men de edim sendeı ,
Sen de bolarsyń mendeı . Бірге туғаннан ірге туған жақсы . Birge týǵannan irge týǵan jaqsy .
