Достық туралы 96

Досы көпті жау алмайды,
Ақылы көпті дау алмайды. Dosy kópti jaý almaıdy,
Aqyly kópti daý almaıdy.
Жалғыз құртты жарып жеген. Jalǵyz qurtty jaryp jegen.
Дос - егіз, дұшпан - сегіз. Dos - egiz, dushpan - segiz. Достың орны - төр,
Дұшпанның орны - көр. Dostyń orny - tór,
Dushpannyń orny - kór.
Доссыз адам тамырсыз терек. Dossyz adam tamyrsyz terek. Достың санына қарама, жанына қара. Dostyń sanyna qarama, janyna qara. Досы көппен сыйлас,
Досы азбен сырлас. Dosy kóppen syılas,
Dosy azben syrlas.
Дос тұтқанды қадірле. Dos tutqandy qadirle. Досы жоқ адам - тұзы жоқ тағам. Dosy joq adam - tuzy joq taǵam. Дос көтерер көңілді,
Мал көтерер өлімді. Dos kóterer kóńildi,
Mal kóterer ólimdi.
Дос бергенінің тісіне қарама.
Дос сүйгенінің түсіне қарама. Dos bergeniniń tisine qarama.
Dos súıgeniniń túsine qarama.
Достың ескісі, киімнің жаңасы жақсы. Dostyń eskisi, kıimniń jańasy jaqsy. Достым дос, есебім дұрыс. Dostym dos, esebim durys. Досыңды мақтағаның - өзіңді мақтағаның. Dosyńdy maqtaǵanyń - ózińdi maqtaǵanyń. Адал дос жаныңды сақтайды,
Аяр дос малыңды сақтайды. Adal dos janyńdy saqtaıdy,
Aıar dos malyńdy saqtaıdy.
Құдайдың бергені қолдануға жақсы,
Достың бергені мақтануға жақсы. Qudaıdyń bergeni qoldanýǵa jaqsy,
Dostyń bergeni maqtanýǵa jaqsy.
Достың көзінде болғанша көңілінде бол. Dostyń kózinde bolǵansha kóńilinde bol. Тау берігінде қонысың болсын,
Іздеген жау таба алмайды.
Ел берігінде досың болсын,
Аңдыған жау ала алмайды. Taý beriginde qonysyń bolsyn,
Izdegen jaý taba almaıdy.
El beriginde dosyń bolsyn,
Ańdyǵan jaý ala almaıdy.
Қатыныңмен дос бол,
Үйіңе береке кіреді.
Азаматпен дос бол,
Қадіріңді біледі.
Білімдімен дос бол,
Сасқанда ақыл береді. Qatynyńmen dos bol,
Úıińe bereke kiredi.
Azamatpen dos bol,
Qadirińdi biledi.
Bilimdimen dos bol,
Sasqanda aqyl beredi.
Ұстамен дос болсаң,
Керегіңді соқтырып аларсың.
Қайықшымен дос болсаң,
Қайығыңды суға саларсың.
Ұрымен дос болсаң,
Қораға шабарсың. Ustamen dos bolsań,
Keregińdi soqtyryp alarsyń.
Qaıyqshymen dos bolsań,
Qaıyǵyńdy sýǵa salarsyń.
Urymen dos bolsań,
Qoraǵa shabarsyń.
Жаман дос - көлеңке:
басыңа бақ қонса,
қашып құтыла алмайсың.
Басыңа бұлт төнсе,
іздеп таба алмайсың. Jaman dos - kóleńke:
basyńa baq qonsa,
qashyp qutyla almaısyń.
Basyńa bult tónse,
izdep taba almaısyń.
Досым, досым дейсің,
Нанымды алдап жейсің.
Арпа, бидай піскенде,
Досым құрысын дейсің. Dosym, dosym deısiń,
Nanymdy aldap jeısiń.
Arpa, bıdaı piskende,
Dosym qurysyn deısiń.
Қасыңның жылмаңдағанынан,
Досыңның түнергені артық. Qasyńnyń jylmańdaǵanynan,
Dosyńnyń túnergeni artyq.
Жаман аттан аяғым жақсы,
Жаман достан таяғым жақсы. Jaman attan aıaǵym jaqsy,
Jaman dostan taıaǵym jaqsy.
Алыстағы дұшпаннан,
Аңдып жүрген дос жаман. Alystaǵy dushpannan,
Ańdyp júrgen dos jaman.
Досыңның үйі - өз үйің,
Досыңның сыйы - өз сыйың. Dosyńnyń úıi - óz úıiń,
Dosyńnyń syıy - óz syıyń.
Досыңды жамандама, доссыз қаласың. Dosyńdy jamandama, dossyz qalasyń. Досыңның атын алма, тайын ал. Dosyńnyń atyn alma, taıyn al. Досыңнан түйе сұра,
Қорыққанынан бие береді. Dosyńnan túıe sura,
Qoryqqanynan bıe beredi.
Досыңа ат берме,
Ат берсең, ақырын жүр деме. Dosyńa at berme,
At berseń, aqyryn júr deme.
Шын дос басыңа ырза,
Кей дос асыңа ырза. Shyn dos basyńa yrza,
Keı dos asyńa yrza.
Мың досың болса да,
Біреуінің орны бөлек. Myń dosyń bolsa da,
Bireýiniń orny bólek.
Ерден - сауға, елден - достық. Erden - saýǵa, elden - dostyq. Ақылды дос аздырмайды. Aqyldy dos azdyrmaıdy. Асың барда досың көп. Asyń barda dosyń kóp. Дос табылса, ас табылады,
Ас табылса, дос табылмайды. Dos tabylsa, as tabylady,
As tabylsa, dos tabylmaıdy.
Оқ табылса, құс кез келмейді,
Ас табылса, дос кез келмейді. Oq tabylsa, qus kez kelmeıdi,
As tabylsa, dos kez kelmeıdi.
Досқа дос жалынар,
Жалынар да, көңіл арылар. Dosqa dos jalynar,
Jalynar da, kóńil arylar.
Жаңа дос келгенде, ескі достың,
Көзінен жас шығады. Jańa dos kelgende, eski dostyń,
Kózinen jas shyǵady.
Жақсы дос үшін жан пида. Jaqsy dos úshin jan pıda. Есепті дос айырылмас. Esepti dos aıyrylmas. Досы көптің жаны семіреді,
Асы көптің тәні семіреді. Dosy kóptiń jany semiredi,
Asy kóptiń táni semiredi.
Досы көпті жау алмайды,
Ақылы көпті дау алмайды. Dosy kópti jaý almaıdy,
Aqyly kópti daý almaıdy.
Айырылмастай досыңа,
Қайырылмастай сөз айтпа. Aıyrylmastaı dosyńa,
Qaıyrylmastaı sóz aıtpa.
Ағаш тамырымен, адам досымен мықты. Aǵash tamyrymen, adam dosymen myqty. Тату болсаң, балдай бол,
Ащы болсаң, тұздай бол. Tatý bolsań, baldaı bol,
Aщy bolsań, tuzdaı bol.
Ел сүйгендей досың болсын,
Жер сүйгендей қосың болсың. El súıgendeı dosyń bolsyn,
Jer súıgendeı qosyń bolsyń.
Жер берігінде қосың болсын,
Ел берігінде досың болсын. Jer beriginde qosyń bolsyn,
El beriginde dosyń bolsyn.
Сүйек тамыр сүйенісіп күн көрер,
Ауыз тамыр айтысып, ақысын алар. Súıek tamyr súıenisip kún kórer,
Aýyz tamyr aıtysyp, aqysyn alar.
Мың жолдас жақсы,
Мың жолдастан бір дос жақсы. Myń joldas jaqsy,
Myń joldastan bir dos jaqsy.
Қырық атан ұстама,
Қырық тамыр ұста. Qyryq atan ustama,
Qyryq tamyr usta.
Адамгершілік белгісі -
иіліп сәлем бергені.
Шын достықтың белгісі -
көп кешікпей келгені. Adamgershilik belgisi -
ıilip sálem bergeni.
Shyn dostyqtyń belgisi -
kóp keshikpeı kelgeni.
Данышпанға да дос керек,
Палуанға да демер күш керек. Danyshpanǵa da dos kerek,
Palýanǵa da demer kúsh kerek.
Ат барда есекке жол болсын,
Дос барда есепке жол болсын. At barda esekke jol bolsyn,
Dos barda esepke jol bolsyn.
Жақсы дос пайдасын тигізбесе,
зиянын тигізбейді;
Жаман дос алдыңды орап
жүргізбейді. Jaqsy dos paıdasyn tıgizbese,
zııanyn tıgizbeıdi;
Jaman dos aldyńdy orap
júrgizbeıdi.
Айырылар дос аяулыңды сұрайды. Aıyrylar dos aıaýlyńdy suraıdy. Айырылар дос ердің артқы қасын сұрайды. Aıyrylar dos erdiń artqy qasyn suraıdy. Қимас досың сұраса, қимасыңды бересің. Qımas dosyń surasa, qımasyńdy beresiń. Ерегескен ел болмайды,
Есептескен дос болмайды. Eregesken el bolmaıdy,
Eseptesken dos bolmaıdy.
Күшіңе қарай жүк көтер,
Мінезіңе қарай дос таңда. Kúshińe qaraı júk kóter,
Minezińe qaraı dos tańda.
Дос көңіліңді суытып айтады,
Қас көңіліңді жылытып айтады. Dos kóńilińdi sýytyp aıtady,
Qas kóńilińdi jylytyp aıtady.
Қасың мен досыңды,
Қас-қабағы танытар. Qasyń men dosyńdy,
Qas-qabaǵy tanytar.
Дос та дос, дұшпан да дос мал барында. Dos ta dos, dushpan da dos mal barynda. Айтулы достың малы бір,
Кемедегінің жаны бір. Aıtýly dostyń maly bir,
Kemedeginiń jany bir.
Досыңның асын қасыңдай іш,
Қасыңа барарда қанып іш. Dosyńnyń asyn qasyńdaı ish,
Qasyńa bararda qanyp ish.
Ораздының он тамыры бір келеді. Orazdynyń on tamyry bir keledi. Күлме досыңа, келер басыңа. Kúlme dosyńa, keler basyńa. Аста тұз тәтті, адамда дос тәтті. Asta tuz tátti, adamda dos tátti. Жаман дос жауыңмен бірге шабар. Jaman dos jaýyńmen birge shabar. Жаман достан жау артық. Jaman dostan jaý artyq. Сәттілікке - тәттілік. Sáttilikke - táttilik. Ақылсыз достан ақылды дұшпан артық. Aqylsyz dostan aqyldy dushpan artyq. Екі тәтті бір жерден табылмайды. Eki tátti bir jerden tabylmaıdy. Сабы жоқ шотпен отын жарма,
Сабырсыз доспен жауға барма. Saby joq shotpen otyn jarma,
Sabyrsyz dospen jaýǵa barma.
Татулық - байлық. Tatýlyq - baılyq. Тістем нанның қадірін,
Тарыққанда білерсің.
Анық достың қадірін,
Зарыққанда білерсің. Tistem nannyń qadirin,
Taryqqanda bilersiń.
Anyq dostyń qadirin,
Zaryqqanda bilersiń.
Тату болсаң, табақ қатынайды. Tatý bolsań, tabaq qatynaıdy. Досыңның пышағымен мүйіз кес,
Дұшпанның пышағымен киіз кес. Dosyńnyń pyshaǵymen múıiz kes,
Dushpannyń pyshaǵymen kıiz kes.
Қылауына қыл түспеген татулық. Qylaýyna qyl túspegen tatýlyq. Күншіл дос:
озып бара жатсаң, етегіңнен басады,
қалып бара жатсаң, қасыңнан қашады. Kúnshil dos:
ozyp bara jatsań, etegińnen basady,
qalyp bara jatsań, qasyńnan qashady.
Жартыны жарып жеген татулық. Jartyny jaryp jegen tatýlyq. Құданы Құдай қосады,
Досты періште қосады. Qudany Qudaı qosady,
Dosty perishte qosady.
Сыр айтқанда досыңды дұшпаным деп ұқ. Syr aıtqanda dosyńdy dushpanym dep uq. Тәуір көрген досыңа,
Тәуір көрген малын бер,
Көре-көре сүйінсін.
Көңіл қалған досыңа,
Жаратпаған малын бер,
Көре-көре күйінсін. Táýir kórgen dosyńa,
Táýir kórgen malyn ber,
Kóre-kóre súıinsin.
Kóńil qalǵan dosyńa,
Jaratpaǵan malyn ber,
Kóre-kóre kúıinsin.
Ұстамен дос болсаң, наркескенін аларсың. Ustamen dos bolsań, narkeskenin alarsyń. Достың ұлы - өз ұлың. Dostyń uly - óz ulyń. Досың ауырса ыңқылда. Dosyń aýyrsa yńqylda. Біреуге беріп жағасың,
Біреуге еріп жағасың. Bireýge berip jaǵasyń,
Bireýge erip jaǵasyń.
Досы жақсының өзі жақсы. Dosy jaqsynyń ózi jaqsy. Табы бірдің ары бір,
Адал достың жаны бір. Taby birdiń ary bir,
Adal dostyń jany bir.
Доссыз өмір - шоғы жоқ көмір. Dossyz ómir - shoǵy joq kómir. Достыққа бірлік пен теңдік дәнекер. Dostyqqa birlik pen teńdik dáneker. Достыққа адалдық - рухқа адалдық. Dostyqqa adaldyq - rýhqa adaldyq. Байлықтан артық достық бар,
Достықтан артық байлық жоқ. Baılyqtan artyq dostyq bar,
Dostyqtan artyq baılyq joq.
Достыққа достық - парыз іс. Dostyqqa dostyq - paryz is. Дос іздедім, қармандым,
Тауып едім алдандым. Dos izdedim, qarmandym,
Taýyp edim aldandym.